2-1) جشن
همتای واژه (عید) در زبان های ایرانی (جشن) یا (یسن) است. از ریشه YAZ به معنای ستایش، نیایش و پرستش؛ (ایزد) به معنای ستایش شده و نیایش شده نیز از همین ریشه است. (جشن) واژه ای ایرانی، مذهبی و بسیار کهن است. این واژه که باری گران از معناها و سنت های ویژه ایرانی را بر دوش دارد، در اصل عبارت بوده است از برپایی مراسم نیایش و سپاس به مناسبت رخداد یک پیروزی، یک واقعه اجتماعی یا یک معجره آسمانی که سودی برای اجتماع داشته باشد. مردم به هنگام برپایی بزرگداشت گردهم جمع می آمدند و خدای را با مراسم ویژه مذهبی نیایش می کردند، و این نیایش و سپاس همه ساله به عنوان قدرشناسی از موهبتی که از سوی خداوند ارزانی شده بود تکرار می گردید. این مراسم با رقص های مذهبی و سرود و موسیقی نیز همراه بوده است. در ایران باستان و پیش از ظهور زردشت همواره مراسم قربانی پس از مراسم نیایش و ستایش انجام می پذیرفت. آن چنان توده هایی از آتش برپا می داشتند و در کنار آن صدها و هزارها اسب و گاو و گوسفند قربانی می کردند. آن گاه سهمی از قربانی به آتش داده می شد و باقیمانده آن میان مستمندان و نیایشگران پخش می گردید و با همین گوشت قربانی سور و مهمانی برگزار می شد.
یک پدیده کیهانی مانند واقع شدن خورشید در نقطه های اعتدال ربیعی یا خریفی یا انقلاب صیفی و شتوی می توانست انگیزه ای برای برگزاری جشن باشد. همین جشن ها در دوره های مختلف زندگانی اقوام ایرانی، آغاز سال را اعلام می کردند. چنانکه جشن های نوروزی، جشن مهرگان، جشن شب چله تابستان و شب چله زمستان از این قبیل است.
تعداد دیگری از جشن ها برای نیایش امشاسپندان و ایزدان برپا می شد، از آن روی که این ایزدان نگاهبان روزهای ماه و ماه های سال بودند، هرگاه که نام روز با نام ماه برابر می افتاد، به آن مناسبت جشنی برپا می شد.
2-2) جشن عید نوروز
این جشن از کهن ترین جشن های ایرانی است که پژوهشگران بنیاد آن را هند و ایرانی ندانسته اند، بلکه با قید احتمال آن را به اقوام بومی نجد ایران پیش از مهاجرت و آریاییان، منسوب می دانند. همچنین دو جشن مهرگان و نوروز از طریق سومریان به بین النهرین راه یافته و در آنجا دو جشن (ازدواج مقدس) و (اکیتو) را پدید آورده که بعدها در بین النهرین این هر دو جشن به صورت جشنی واحد در آغاز سال نو برگزار گردیده، ولی در نجد ایران همچنان تا دوره اسلامی به صورت دو جشن مستقل بر قرار مانده است.
بنابراین سه جشن «نوروز»، «مهرگان» و «سده» بیشتر در زمره اعیاد ملی ایرانی قرار می گیرند تا جشن های مذهبی؛ گفتنی است که در گاهان و اوستا از این سه جشن یادی نشده است.
2-3) نوروز کوچک و نوروز بزرگ
عنوان نوروز در فرهنگ ایرانی به دو روز تعلق داشته است. یکی روز اول فروردین، که خورشید به برج حمل می رسد و به آن نوروز کوچک یا (عامه) می گویند و دیگری نوروز بزرگ یا (نوروز خاصه) است که روز خرداد از ماه فروردین است.
گفته اند : نوروز سالروز آفرینش جهان و انسان است و نوروز بزرگ روزی است که در آن جمشید بر تخت نشست و خاصان را طلبید و رسم های نیکو گذاشت، و گفت خدای تعالی شما را خلق کرده است. باید که به آب های پاکیزه تن را بشویید و غسل کنید و به سجده و شکر خدا مشغول باشید و هر سال در این روز به همین دستور عمل نمایید.
2-4) نوروز و فـَرَوَشی ها
ماه فروردین به فـَرَوَهرها و یا فروشی ها تعلق دارد. جشن نوروز نیز نمادی از سالگرد بیداری طبیعت از خواب زمستانی است که به رستاخیز و حیات منتهی می شود. فروهر یکی از نیروهای غیر مادی در وجود انسان است و نوعی همزاد آدمیان که پیش از آفرینش مادی مردمان در جهان مینوی به وجود می اید و پس از مرگ آدمیان نیز دوباره به جای نخستین خویش باز می گردد و از پادافراهایی که روان انسان ها به مناسبت گناهان باید متحمل شود به دور است. در عقاید باستانی تر، ایرانیان تنها قهرمانان را دارای فروهر می دانستند، اما بعدها پرهیزگاران نیز از این موهبت بهره مند می شوند. آنان سالی یکبار برای دیدار بازماندگانشان به خانه های خویش فرود می آیند و ورود آنان برکت را به همراه خواهد داشت، آن زمان که خانه را پاکیزه و درخشنده ببینند. ولی چنانچه آن را آشفته در هم و پاکیزه نشده بیابند برکت برای آن نخواسته ، آن را رها می کنند.
حضور فروهرها از طلیعه فروردین و نوروز آغاز می شود و تا دهم فروردین و به روایتی تا نوزدهم آن ادامه می یابد از این جهت مراسم آتش افروزی بر بالای بام ها انجام می پذیرفته تا راه خانه ها را به فروهرها نشان دهند.
به گفته بعضی از محققان تا به امروز نیز اعتقاد به بازگشت ارواح نیاکان در ایام نوروز وجود دارد. چنانکه اعتقاد به آزادی مردگان در شب های جمعه و بازگشت ارواح آنان به خانه های خود می تواند چنین بنیادی داشته باشد.
2-5) پیوند نوروز با آب
نوروز بزرگ، روز خرداد از ماه فروردین است و خرداد ایزد موکل بر آب در جهان مادی است. در بندهش چنین آمده است:
همه نیکی ها چون از ابرکران (عالم اعلی) به گیتی آید، به خرداد روز آید. باشد که همه روز آید، اما آن روز بیش آید. پیداست اگر آن روز بر تن جامه ای نیکو بدارند. و بوی خوش بویند و مروای نیک تفأل کنند و... آن سال نیکویی بدیشان رسد و بدی را از ایشان دور می سازد. از آنجا که نوروز در آغاز فصل بارش باران های بهاری قرار دارد می توان ردپای اردویسور اناهید را نیز در آن یافت. اردویسور اناهید الهه آب است. اوست که به فرمان اورمزد از آسمان باران، برف و تگرگ را فرو می باراند. بندهش او را «مادر آبها» توصیف می کند که پاکیزه نگاه داشتن تخمه مردان، چون از خون پالوده شود و نیز زنان، چون بزایند و دیگر آبستن شوند از خویشکاری های اوست.
و نیز گفته اند : سبب این که ایرانیان در نوروز غسل می کنند آن است که این روز به الهه آب تعلق دارد. از این رو، مردم در این روز هنگام سپیده دم از خواب برمی خیزند و با آب قنات و حوض خود را می شویند و گاهی نیز آب جاری بر خود از راه تبرک و دفع آفات می ریزند. و در این روز مردم به یکدیگر آب می پاشند و درباره سبب این کار برخی گفته اند علت آن است که در کشور ایران دیرگاهی باران نبارید و سپس ناگهان سخت ببارید و مردم به آن باران تبرک جستند و از آن آب به یکدیگر پاشیدند و این کار همچنان در ایران مرسوم بماند.
2-6) نوروز پیروز
نوروز همچنین نمادی است از پیروزی نیکی بر بدی. از همین رو آیین نیایش رپیثون در نوروز برگزار می شود. (رپیثون ) سرور گرمای نیمروز و ماه های تابستان است. با یورش دیو زمستان به زمین رپیثون به زیر زمین فرو می رود تا با گرم نگاهداشتن آب های زیرزمینی، گیاهان و ریشه درختان را از مرگ نجات بخشد. بازگشت سالانه او در بهار نمادی است از پیروزی نهایی خیر بر شر، به همین مناسبت جشن و نیایشی ویژه در مراسم نوروزی به ایزد مذکور تعلق داشته است.
یکی از نوشته های پهلوی به نام ماه فروردین روز خرداد این معنا، (پیروزی نیکی بر بدی)، را بسیار یادآور می شود. در این متن، این روز، روزی است که تهمورث اهریمن دروند (گناهکار) را سی سال به باره کرد، منوچهر به خونخواهی ایرج بیرون آمد و سلم و تور را هلاک کرد، سام نریمان بر سناوذک دیو پیروز شد، کیخسرو به خونخواهی پدر خویش (سیاوش) افراسیاب را هلاک کرد، منوچهر و آرش زمین را از افراسیاب باز ستاندند، و بالاخره در ماه فروردین، روز خرداد، اورمزد فرمان رستاخیز دهد و جهان را بی مرگ و بی زرمان (بی پیری) و بی پتیاره (بی عیب و نا آلوده) کند. آن زمان است که اهریمن با دیوان و دروجان ... همگی ناکار گردند.
2-7) نوروز روز دین و روز پادشاهی
در ماه فروردین، روز خرداد، فریدون جهان را تقسیم کرد. روم را به «سلم»، ترکستان را به «تور» و ایرانشهر را به «ایرج» داد، کیخسرو و سیاوشان را به لهراسب سپرد، زردشت دین مزدیسنان را از اورمزد پذیرفت و کی گشتاسپ شاه دین را از زردشت و در این روز پشوتن رواج دین خواهد کرد.
و نیز روایت شده است که کوروش پس از پیروزی بر بابل، پسر خود کمبوجیه را در جشن نوروز گموک بابلی به عنوان پادشاه بین النهرین معرفی کرد.
2-8) نوروز و سلیمان
در روایات ایرانی آمده است که چون سلیمان بن داوود انگشتر خویش را گم کرد سلطنت از دست او بیرون رفت. اما پس از چهل روز بار دیگر انگشتر خود را بازیافت و پادشاهی و فرماندهی به او بازگشت و مرغان به دور او گرد آمدند، و ایرانیان گفتند: نوروز آمد.
2-9) نوروز و خوان هفت سین
از مهمترین آیین های نوروزی، گستردن خوان نوروزی است که مشهورترین آن «سفره هفت سین» است. این سفره تا پایان جشن نوروز گسترده می ماند. این خوان مجموعه ای است متنوع از آنچه که در زندگی به آن احتیاج است. البته محدود کردن آن به هفت چیزی که با حرف «سین» آغاز می شود اصالتی ندارد. همچنین این خوان می تواند به نوعی بیانگر پذیرایی از فروهرها باشد که از روز اول فروردین به خانه های خویش وارد می شوند.
عدد هفت از اعداد مقدس نزد ایرانیان است که با هفت امشاسپند (برابر هفت ملک مقرب در آیین های سامی) ارتباط دارد.
گویند: سین شکل کوتاه شده سینی است که همان خوان مسین است. و در نوروز هفت خوان را برای هفت امشاسپند می آراسته اند. یا آنکه برای برکت و شگون در هفت سینی دانه هایی را که برکت به سفره می آورد می رویاندند و آن گاه در خوان نوروزی قرار می دادند.
منبع:tebyan.net
نوروز بزرگترین جشن ملى ایرانیان سابقه اى هزاران ساله دارد. از گذشته هاى دور آریایى هاى ساکن در فلات ایران روز اول سال و آغاز بهار را به برگزارى مراسم ویژه و توأم با سرور و شادمانى اختصاص مى دادند.
فلسفه سفره هفت سین
در آیینهاى باستانى ایران براى هر جشن «خوانی یا سفره ای » گسترده مىشد که داراى انواع خوراکىها بود. سفره نوروزى «هفت سین» نام داشت و مىبایست از بقیه سفره ها رنگین تر باشد.
سفره هفت سین مــعــمـولاً چـندســاعــت مانــده به زمان تـــحویل ســـــال نو آمـــاده بود و بر صفحه اى بلندتر از سطح زمین چیده مى شد. همچنین میزدپان (MAYZADPAN) به منظور پخش کردن خوراکىها در کنار سفره گماشته مىشد. سفره هفت سین نوروزی برپایه عدد مقدس هفت بنا شده بود.
در بسیارى از منابع تاریخى آمده است که «سفره هفت سین» نخست «سفره هفت شین» بوده و بعدها به این نام تغییر یافته است.
شمع، شراب ، شیرینى ، شهد (عسل) ، شمشاد، شربت و شقایق یا شاخه نبات، اجزاى تشکیل دهنده سفره هفت شین بودند. برخى دیگر به وجود «هفت چین» در ایران پیش از اسلام اعتقاد دارند. سخنران جامعه زرتشتى در این باره مى گوید: «در زمان هخامنشیان در نوروز به روى هفت ظرف چینى غذا مىگذاشتند که به آن هفت چین یا هفت چیدنى مى گفتند.
بعدها در زمان ساسانیان هفت شین رسم متداول مردم ایران شد و شمشاد در کنار بقیه شین هاى نوروزى، به نشانه سبزى و جاودانگى برسر سفره قرارگرفت. بعد از سقوط ساسانیان وقتى که مردم ایران اسلام را پذیرفتند، سعى کردند که سنتها و آیینهاى باستانى خود را هم حفظ کنند.
به همین دلیل، چون در دین اسلام «شراب» حرام اعلام شده بود، آنها، خواهر و همزاد شراب را که »سرکه» مى شد انتخاب کردند و اینگونه شین به سین تغییر پیداکرد.»
امروزه سفره هفت سین را روی زمین یا روی میز پهن می کنند و هنگام تحویل سال نو اعضای خانواده دور سفره هفت سین جمع می شوند و برای داشتن سالی پر از شادی و خیرو برکت دعا میکنند.
بعضی سفره هفت سین را در مدت سیزده روز نوروز نگه میدارند و در پایان این دوره، در روز سیزده نوروز، سبزه ی سفره هفت سین را به آب میدهند.
هفت جزء سفره هفت سین:
سمنو: نماد زایش و بارورى گیاهان است و از جوانه هاى تازه رسیده گندم تهیه مى شود.
سیب: هم نماد مهر و مهرورزی.
سنجد: نماد عشق و دلباختگى است و از مقدمات اصلى تولدو زایندگى. عده اى عقیده دارند که بوى برگ و شکوفه درخت سنجد محرک عشق است!
سبزه: نماد شادابى و سرسبزى و نشانگر زندگى بشر و پیوند او با طبیعت است.
درگذشته سبزه ها را به تعداد هفت یا دوازده که شمار مقدس برج هاست در قاب هاى گرانبها سبز مى کردند. در دوران باستان درکاخ پادشاهان ۲۰ روز پیش ازنوروز دوازده ستون را از خشت خام برمى آوردند و بر هریک از آنها یکى از غلات را مى کاشتند و خوب روییدن هریک را به فال نیک مى گرفتند و برآن بودند که آن دانه درآن سال پربار خواهدبود. در روز ششم فروردین آنها را مى چیدند و به نشانه برکت و بارورى در تالارها پخش مى کردند.
سماق و سیر :نماد چاشنى و محرک شادى در زندگى به شمار مى روند. اما غیر از این گیاهان و میوه هاى سفره نشین، خوان نوروزى اجزاى دیگرى هم داشته است: دراین میان « تخم مرغ» نماد زایش و آفرینش است و نشانه اى از نطفه و نژاد. «آینه» نماد روشنایى است و حتماً باید در بالاى سفره جاى بگیرد. «آب و ماهى» نشانه برکت در زندگى هستند. ماهى به عنوان نشانه اسفندماه بر سفره گذاشته مى شود.
سکه: که نمادى از خیر و برکت و درآمد است.
شاخه هاى سرو، دانه هاى انار، گل بیدمشک، شیر نارنج، نان و پنیر، شمعدان و... را هم مى توان جزو اجزاى دیگر سفره هفت سین دانست.
«کتاب مقدس» هم یکى از پایه هاى اصلى سفره هفت سین است و براساس آن هرخانواده اى به تناسب مذهب خود، کتاب مقدسى را که قبول دارد بر سفره مى گذارد.
چنانچه مسلمانان قرآن، زرتشتیان اوستا و کلیمیان تورات را بر بالاى سفرههایشان جاى مىدهند.
بر سر سفره هفت سین زرتشتیان درکنار اسپند و سنجد، « آویشن» هم دیده مى شود که به گفته موبد فیروزگرى خاصیت ضدعفونى کننده و دارویى دارد و به نیت سلامتى و بیشتر به حالت تبریک بر سر سفره هفت سین گذاشته مى شود.
سبز کردن عدس
حدوداً ۱۵-۱۸ روز قبل از عید داخل کاسه مقداری عدس ریخته و با آب پر میکنیم و می گذاریم چند روز در دمای اتاق بماند. عدس معمولا آب را به خود جذب میکند. گاهی کنترل میکنیم و اگر آب عدس کشیده شده بود باز هم به آن آب اضافه میکنیم و می گذارم تا عدسها جوانه بزنند( گندم یا عدس داخل آب جوانه نمیزند. فقط باید کاملا خیس بخورند. وقتی عدس های خیس خورده را لای دستمال نم دار منتقل کنیم شروع به جوانه زدن می کنند.) بهتر هست که آب عدس را هر روز عوض کنیم چون ترشیده و کف میکند.
بعد از آن که عدسهایتان کمی جوانه زدند آنها را آبکش کرده و در ظرفهای مورد نظر ریخته و روی آنها را با دستمال حوله ی پوشانده و روی آنها آب بپاشید و کنار پنجره جای که نه سرد و نه زیاد گرم هست می گذاریم تا رشد کنند.
توجه داشته باشید هر روز باید عدسها را خیس کرده و آب اضافه آنها را بیرون ریخت. و حتما دستمال رویی را مرطوب نگهدارید. هیچوقت عدسهایتان را به صورت لایه نازک در ظرفتان نریزید. بهتر هست که کمی به صورت گنبدی شکل در آورید.
بعد از آن که جوانه ها مقداری رشد کرده و کمی سبز شد می توانید دستمال روی آن هارا برداشته و به آب دادن عدسها ادامه دهید و مطمئن باشین که نور طبیعی به آنها بخورد و حتما ظرفتان را گاهی بچرخانید تا سبزهها به صورت کج به طرف نور رشد نکنند.
سبزه های کوزه ای
تهیه کوزه سبز نیز بسیار جالب است. با استفاده از یک کوزه سفالی و مقداری بذر ترهتیزک (شاهی) می توانیم سبزه کوزهای درست کنیم.
ابتدا کوزه را از آب پر می کنیم و برای مدت یک شبانه روز آن را همانطور پر از آب نگه می داریم تا جدار کوزه کاملاً خیس شود. سپس یک جوراب نایلونی روی کوزه می کشیم.
بذر شاهی را که قبلاً برای مدت بیست و چهار ساعت در آب خیس کرده ایم به آرامی با دست روی نایلون می کشیم طوری که بذرها که حالا دیگر بعد از خیس شدن کاملاً ژله ای شده اند به طور یکنواخت همه جا پخش شوند. بذر شاهی به آسانی به سطح جوراب نایلونی می چسبد.
کوزه را همواره پر از آب نگه می داریم. چون هر روز مقداری از آب کوزه تبخیر می شود باید به طور مرتب در آن آب بریزیم. آب از داخل کوزه به جداره آن راه یافته و به بیرون تراوش نموده جوراب را مرطوب می کند به این ترتیب بذر شاهی جوانه زده و ریشه ها به سطح بیرونی کوزه می چسبند.
کوزه را در محل پر نور قرار دهید و گاه گداری آن را بچرخانید تا نور به همه جای آن برسد. بعد از چند روز کوزه سبز شده و از تماشای آن لذت خواهید برد.
همه دوستانی که مایل به انجام این کار هستند عدس را به مدت 24 ساعت خیس کنند چند بار آبش را عوض کنند بعد درش بیارن تو یک کیسه پارچه ای بریزنش یا یک پارچه زیر پهن کنند و عدس را بریزن روش و یک پارچه بندازن روی اون و مرتب این پارچه را خیس کنند که عدس خشک نشه( ولی زیر اون نذارین آب جمع بشه که بوی لجن میگیره ) تا شروع کنه به ریشه زدن و جوانه زدن باید جوانه اون را کاملا ببینید که به شکل یک تا دوسانت هست با سری ، شبیه قلاب احتیاج داریم به یک کاسه یا سبد که ته اون کاملا گرد باشه و یک تور پلاستیکی میوه جات و سبزیجات میتونید از تورهای معمولی که بافت درشتی دارن استفاده کنید .یک مستطیل از تور ببرید دو طول مستطیل را بدوزید یا بچسبونید و یک سر کیسه را کاملا جمع کنید و ببندید . این تور باید گشادتر از کاسه یا سبدتون باشه .
کاسه را به صورت وارونه بذارید تو این کیسه طوریکه ته کاسه به سمت خودتون باشه دور کاسه و ته اون را یک لایه پنبه بذارید طوریکه پنبه بین کاسه و تور قرار بگیره .
عدس هائی که ریشه و جوونه دارن را دور تا دور کاسه و ته اون روی پنبه ها بریزید باید قطر این عدس ها 4 تا 5 سانت باشه بعد با دست کاملا بهش حالت بدید که همه جا یکسان بشه و حالت کاسه حفظ بشه .
سر تور را کاملا جمع کنید و محکم ببندید اون را کاملا آبیاری کنید تور اجازه نمیده که عدس ها حرکت کنند یک نایلون شفاف که چند تا سوراخ داره روی اون بکشید تا دو روز این نایلون باید روی عدس باشه و روزی یک بار باید عدس کاملا آبیاری بشه بعد از دو روز نایلون را بردارین و بذارینش جای کاملا پر نور و روزی یک بار آبیاری را ادامه بدین تا آخر کار .
منبع : ایده زیبا
گستراندن سفره هفت سین از جمله آداب نوروزی ما ایرانیان است؛ و در نظر پیشینیان به قدری با اهمیت بوده که گمان می کردند اگر این سفره چیده نشود، روزگار نگونساری آنان فرا می رسد. اما به دور از باورهای خرافی، باید گفت نیاکان ما با باز کردن کتاب آسمانی و نهادن عیدی در لابهلای صفحات آن، انداختن سبزه عید و گذاشتن نان در سفره هفتسین، وسعت، روشنایی و خیر و برکت را از ایزد متعال برای خود و خانوادهشان آرزو می کردند و زندگی سبز سبز از او می طلبیدند.
سبزه انداختن یکی از مقدمات نوروز است؛ و سبزه مهمترین مظهر محیطی نوروز است که در لحظههای تحویل سال بر سفره هفتسین خودنمایی می کند. باید یکی دو هفته پیش از آغاز سال نو آن را تدارک دید.
وسایل لازم برای انداختن سبزه عروسکی:
-عروسک
- پارچه کنفی یا گونی
- تخم شاهی
- نخ و سوزن و قیچی
شیوهِ کار:
عروسک مناسبی انتخاب کنید؛ عروسکی که ترجیحاً دامن بلندی داشته باشد. اگر می خواهید لباس عروسک آسیب نبیند، قسمت دامن را داخل کیسه نایلونی قرار دهید و در قسمت کمر با کش یا سوزن و نخ محکم کنید.
پارچه کنفی را با قیچی (با توجه به اندازه عروسک) به شکل دامن برش بزنید. اندازه گیری دقیق دور کمر، قد دامن و پایین دامن عروسک، شما را در برش صحیح دامن کمک می کند. دامن را با سوزن و نخ بدوزید و قسمت کمر را محکم به عروسک متصل کنید. این مرحله پایه کار است و باید با دقت و توجه انجام شود.
تخم شاهی را خیس کنید و بگذارید یکی دو ساعت بماند تا حالت ژله ای و چسبنده پیدا کند. سپس آن را از بالا به پایین و به آرامی روی دامن عروسک بمالید. این کار را به دقت و به گونه ای انجام دهید که اصلاً معلوم نباشد.
عروسک را در محل گرم (کنار رادیاتور شوفاژ یا نزدیک بخاری) قرار دهید و هر روز دو نوبت با آبفشان به آن آب بپاشید تا همواره مرطوب بماند. زمانی که شاهیها جوانه زد بهتر است آن را به محل خنک تر منتقل کنید. گرما رشد جوانه ها را سرعت می بخشد و عمر سبزه کوتاه تر می شود. اگر می خواهید سبزه رشد زیادی نداشته باشد، آن را داخل یخچال بگذارید؛ اما آب دادن را فراموش نکنید.
دامن سبز عروسک را با گلهای رنگی جلوه بیشتری ببخشید. این روش سبز کردن سبزه شیوهای جدید است و اگر حین انجام کار دقت و سلیقه به خرج دهید، نتیجه مطلوبی خواهید گرفت. اگر دوست دارید دامن محکم باشد و موقع ایستادن عروسک دچار مشکل نشود، زیر پارچه تور سیمی بگذارید و با پارچه روی آن را بپوشانید.
منبع: مجله سروش
یکی از سین های سفره هفت سین سبزه است که در همه سفره های ما ایرانی ها وجود دارد. سبزه به معنای طراوت و زنده شدن دوباره طبیعت است و همچنین نشان شادابی و نشاط دارد. شما نیز می توانید سبزه هایتان را مانند مدل های زیر درست کنید تا تنوع خاصی به سفره هفت سین بدهید.
سبزه هفت سین 91
سبزه هفت سین 91
سبزه هفت سین 91
سبزه هفت سین 91
در این جا نمونه هایی از مدل های زیبا وجالب از سبزه عید وجود دارد امیدواریم از دیدن آنها لذت ببرید.
کاشت سبزه قبل از سال،نشانی از سبزینگی برای سال جدید است و بدون سبزه، بساط هفت سین صفایی ندارد.
شاید خرید یک سبزه، بسیار راحتتر از سبز کردن آن باشد اما لذت سبز کردن سبزه نوروز به کمی زحمت میارزد.
برای کاشت سبزه از انواع مختلف بذر، مانند گندم، عدس، قره ماش، شاهی و ترهتیزک میتوان استفاده کرد.
روش کاشت سبزه:
برای سبز کردن گندم:
* 12 روز مانده به عید، یک لیوان گندم درون کاسهای ریخته و به اندازه 2 تا 3 بند انگشت روی آن آب میریزیم و تا 2 روز صبر میکنیم و طی این مدت 2 بار آب آن را عوض میکنیم.
* وقتی گندمها شروع به جوانه زدن کردند، آب کاسه را خالی کرده و گندمها را درون یک دستمال نخی میریزیم.
* سعی کنید دستمال همیشه مرطوب بماند.
* وقتی گندمها شروع به ریشه زدن کردند آنها را به آرامی از درون دستمال خارج میکنیم.
* در ته ظرف مورد نظر، لایهای از پنبه را پخش کرده و گندم ریشه زده را درون آن ریخته و پخش میکنیم.
* روی گندمها را پارچهای نخی انداخته و هر روز روی آنها کمی آب اسپری میکنیم تا ساقه پیدا کند.
* وقتی ساقه نقرهای رنگ شد پارچه را از روی آن برداشته وظرف را در زیر نور و جای خنک قرار داده، هر روز مقدار کمی آب در حدی که مرطوب بماند روی آنها اسپری میکنیم.
برای سبز کردن کوزه:
* روی یک کوزه یا سفال یک عدد جوراب زنانه میکشیم.
* برای اینکه تخم شاهی لعاب بیاندازد دو دقیقه آن را درون آب میریزیم، سپس با انگشت یا دم قاشق تخم شاهی را از سمت پایین به بالا روی جوراب بکشید و آن را درون یک سینی قرار داده و داخل آن آب میریزیم و روزی سه بار این کار را انجام داده تا جوراب همیشه مرطوب بماند.
* پس از سه روز تخمشاهیها جوانه میزنند و ریشه میبندند و طی یک هفته سبز میشوند.
* مراقب باشید درون کوزه همیشه پر آب باشد و ظرف زیر آن هم هر روز خالی شود.
برای سبز کردن قره ماش :
* دو لیوان قره ماش را درون کاسهای ریخته و تا 2 بند انگشت آب روی آن، آب میریزیم.
* پس از 4 روز ماشها سفید میشوند، پس آنها را درون دستمالی نخی میریزیم .
* پس از سه روز که ماشها جوانه زدند آنها را درون ظرف مورد نظری که از قبل ته آن لایهای از پنبه گذاشتهایم ، میریزیم و روی آنها را با دستمال خیس میپوشانیم.
* پس از سه روز دستمال را از روی قره ماشها برمیداریم و در حدی که فقط مرطوب بمانند روی آنها، آب اسپری میکنیم و آنها را در آفتاب قرار میدهیم.
* طی 2 هفته به شکل زیبایی رشد خواهند کرد و آماده خواهند شد تا سر سفره هفتسین قرار گیرند.
توجه **
- استفاده از ظروف سفالی و چینی نتیجه بهتری خواهد داشت تا ظروف پلاستیکی.
- هر قدر قطر بستر کمتر باشد عمر سبزه بیشتر میشود.
- آبی که در طی مراحل کشت سبزه عید استفاده می کنید آب ولرم باشد.
- اگر در محیط گرم و خشک زندگی می کنید تا مرحله ای که جوانه ها هنوز به یک سانت نرسیده اند از پارچه مرطوب استفاده کنید.
با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال، همه در تدارک تهیه وسایل سفره هفت سین هستند. یکی از مهمترین اجزای این سفره، سبزه است. با نمونههای جدیدی از سبزه که در اینجا ارائه شده، تنوعی در سفره هفتسین امسال شما به وجود خواهد آمد.
سبزهِ عروسکی
وسایل لازم :
عروسک
جوراب زنانهِ رنگ بدن
تخم شاهی
روش تهیه :
تخم شاهیها را خیس کنید و بگذارید یک شب تا صبح بماند تا حالت ژله ای و چسبنده پیدا کند. روی بدن عروسک از زیر گردن تا مچ دست ها و نیز روی پاها را جوراب بکشید. سپس تخم شاهیها را با دست به آرامی روی جوراب بمالید. این کار را به دقت و به گونهای انجام دهید که جوراب اصلاً معلوم نباشد. هر روز با آبفشان به آن آب بپاشید تا همواره مرطوب بماند.
- میتوانید با تور سیمی دامنی برای عروسک درست کنید، روی آن جوراب بکشید و سپس تخم شاهی بمالید.
سبزهِ قالبی
وسایل لازم :
- عدس، ماش یا گندم (مقدار آن بستگی به قالب مورد نظر دارد)
- پارچهِ نخی
- سینی
- قالب کیک به شکل دلخواه
روش تهیه :
عدس را به مدت دو روز در آب خیس کنید. سپس از آب بیرون آورید و به مدت دو تا سه روز درون پارچه ای نخی قرار دهید. پارچه را روی ظرفی تخت (سینی) پهن کنید. روزی یک بار عدس پیچیده در لای پارچه را به همراه سینی زیر شیر آب بگیرید و آب اضافی را خالی کنید. البته مقدار بسیار کمی آب در داخل ظرف باقی بگذارید. پس از طی این مدت، عدسها جوانه می زنند. جوانهها را درون قالب مورد نظر بریزید و کاملاً پخش کنید. سپس در هوای گرم و مقابل نور خورشید قرار دهید. پشت پنجره بهترین مکان است. پس از مدتی عدسها در قالب و به شکل آن سبز می شوند و رشد می کنند. سپس می توانید آنها را به ظرف دیگری منتقل کنید.
برای تزیین این سبزه از روبان پهن استفاده کنید و با سوزن ته گرد روبان را دورتا دور آن ثابت کنید.
سبزهِ درختچهای
وسایل لازم :
- اسفنج قالبی
- جوراب زنانه نازک
- چسب حرارتی
- چوب برای تنه درختچه با قطری حدود یک و نیم سانتیمتر
- گلدان سفالی
- تخم شاهی
- گچ
روش تهیه :
ابتدا اسفنج را به شکل کُره درآورید. در صورتی که اسفنج قالبی شما برای اندازه کره مورد نظرتان کوچک تر است، می توانید با چسباندن تکههای دیگری از اسفنج، مکعب را بزرگ تر کنید و سپس ببُرید. توجه داشته باشید که برای متصل کردن اسفنجها، چسب حرارتی را فقط در مرکز اتصال آنها بریزید.
پس از آن که اسفنج کروی آماده شد، چوب را به درون آن فرو ببرید. با جوراب زنانه نازک تمام سطح کروی اسفنج را بپوشانید و آن را با سوزن ته گرد یا چسب حرارتی به اسفنج بچسبانید. چند ساعتی کره را درون آب قرار دهید تا کاملاً مرطوب شود. اکنون تخم شاهیها را که قبلاً در آب خیس کردهاید و حالت ژله ای و چسبنده به خود گرفته است به سطح جوراب بچسبانید.
تنه درختچه را درون گلدان قرار دهید و گلدان را با مخلوط گچ و آب غلیظ پر کنید. مراقب باشید که چوب به صورت محکم و مستقیم درون گلدان قرار گیرد. هر روز با آبفشان به درختچه آب بپاشید تا دانه ها جوانه بزنند. پس از آن نیز هر روز به سبزه آب بپاشید تا سبز و تازه بماند.
مراسم استقبال از نوروز، بسیاری پیش از فرا رسیدن سال نو آغاز میشد و همه حاکی از بشارت رسیدن بهار، سال نو و رستاخیز بود. انگیزههای دینی و ملی، هر دو دست به هم داده و این گونه شگفت، انتظار نوروز را با مراسم و جشنهایی پیش درآمد، درهم و همراه میکرد: چند روز به نوروز مانده در کوچهها آتش افروز میگردد و آن عبارت است از دو یا سه نفر که رخت رنگ به رنگ میپوشیدند و به کلاه دراز و لباس شان زنگوله آویزان میکنند و به رویشان صورتک میزنند. یکی از آنها دو تخته را به هم میزند و اشعاری میخواند:
آتش افروز آمده، سالی یک روز آمده
آتش افروز صغیرم، سالی یک روز فقیرم
روده و پوده آمده، هر چی نبوده آمده.
و دیگری میرقصید و بازی در میآورد.
در این وقت میمون باز، بند باز، و لوطی، خرس به رقص و غیره کارشان رواج دارد و ترانههای ذیل خوانده میشود:
فلفلی مرده؟ نمرده،
چشماش که وازه تخم گرازه
نون خورده و جون نداره دستش استخوان نداره
میل پشت بون نداره
امان از آش رشته بابام بزغاله کشته
ننم سر کار آشه دائیم قاشق تراشه
خانم میخوره میشاشه
دختر یه دندونه سوار پوس هندونه
هندونه یُرغه میره درخونه داروغه میره
شوورم زن کرده پشتشو بر من کرده
یه نون ازم کم کرده
این یدونه نون پرپری من بخورم یا اکبری؟
روزهایی پیش از عید، حاجی فیروز در کوی و برزن به راه میافتد. اغلب یک، دو نفر و یا بیشتر هستند. خودشان، صورت و گردن و دستها را سیاه کرده و لباس سرخ و شلیته میپوشیند و کلاه مخروطی شکل مقوا ساخته بر سر مینهند و با دایره ای که به دست دارند ضرب گرفته و میخوانند:
حاجی فیروزه، سالی یه روزه و انعامی دریافت میکنند. در خراسان و روستاهای اطراف آن، حاجی فیروز را جیگی جیگی نه نه خانم میگویند و این عنوان اشعار و ترانه بلندی است که همراه با ضرب دایره میخوانند. همین ترانه را در مراسم ختنه سوران نیز میخوانند.
در همین عصر، یعنی زمان «عباسیان» در ایام نوروز و به احتمال جشنهای دیگر ایرانی، مراسم کارناوال یا جشنهای سیار بر پا میشده است. در ایران در دوران آل بویه، نیز در بغداد و قاهره، از چنین مراسمی گزارشهایی لا به لای اوراق تاریخ ملاحظه میشود.
ابن معمار در نوروز سال 346 ( = 974 م ) اشاره میکند که مردم در مصر نمایش سیار بسیار با شکوهی برگزار کردند. این نمایش توسط بازاریان انجام شد که از جمله فیلهایی را با تزئینهایی بسیار جالب توجه آراسته و ضمن بازیها و نمایشهایی گوناگون، مسافت مبدأ تا مقصدشان را که قاهره بود، در طول سه روز طی کردند.